5.4 Niet Uit de Balans Blijkende Verplichtingen

Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (ToZo)

Zoals uit het oordeel van de accountant (bij de jaarstukken 2020) blijkt, is een deel van de Tozo-uitkeringen als ‘fout’ of ‘onzeker’ aangemerkt. Wij verwachten dat het rijk haar coulance op deze onzekerheid zal toepassen en derhalve hebben wij er voor gekozen geen terugbetalingsverplichting in de jaarrekening op te nemen.

Amstelveen is van mening dat alles wat redelijkerwijs van de gemeente gevraagd kan worden, gedaan is bij de uitvoering van de Tozo. De gemeente is zo snel mogelijk gestart met het uitvoeren van de regeling, nadat het kabinet deze had aangekondigd. Dit is gedaan om de ondernemers zo snel mogelijk te ondersteunen, op het moment dat zij dat zo hard nodig hadden. De uitvoering is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid opgepakt met de gegevens die op dat moment beschikbaar waren.

Ook hebben wij, in samenspraak met de accountant, direct een herstelplan opgesteld zodra wij begrepen dat er bij de toekenning van de Tozo-uitkering onvolkomenheden waren. Wij hebben de ontbrekende administratieve gegevens gepoogd alsnog bij de aanvragers te achterhalen om zo de onzekerheid zo veel als mogelijk te reduceren. Alle Tozo-ontvangers zijn meermaals aangeschreven en nagebeld met het verzoek een administratieve aanvulling te doen op hun oorspronkelijke aanvraag. De uitkomst ten tijde van het opmaken van dit jaarrekening-document is dat niet iedere aanvrager gereageerd heeft op ons verzoek en daardoor de rechtmatigheid van de oorspronkelijke aanvraag nog niet kan worden vastgesteld.

Wij vertrouwen op de meermaals vanuit het Rijk gecommuniceerde coulance ten aanzien van de vaststelling van de rechtmatigheid. Derhalve gaan wij er vooralsnog vanuit dat alle aan Tozo bestede middelen voor vergoeding door het Rijk in aanmerking komen.

Verstrekken van garanties ca

In de financiële verordening gemeente Amstelveen staat in artikel 10 (financieringsfunctie), lid 3 dat het verstrekken van leningen en garanties uitsluitend wordt gedaan uit hoofde van de publieke taak. Bij het uitzetten van middelen, het verstrekken van garanties en het aangaan van financiële participaties bedingt het college, indien mogelijk, zekerheden. Het college motiveert in zijn besluit het openbaar belang van dergelijke uitzettingen van middelen, verstrekkingen van garanties en financiële participaties.

Woningbouw

Via de regelingen Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) en Nationale Hypotheek Garantie (NHG) staat de gemeente voor substantiële bedragen garant.

Daarnaast staat de gemeente garant voor geldleningen via Stater N.V. voor € 0,7 miljoen (2020: € 1,1 miljoen) en garanties in het kader van de 2 regelingen “Beschikking deelneming van het Rijk in garanties van de gemeente voor bestaande woningen” en de “Beschikking geldelijke steun eigen woningen 1984” voor € 1,1 miljoen (2020: € 2,3 miljoen).

Op grond van deze laatste 2 regelingen is de gemeente ingeval van faillissement voor 100% aansprakelijk. De helft van eventuele aanspraken is dan vervolgens verhaalbaar op het Rijk. Dit deel van de gewaarborgde leningen zal de komende jaren afnemen door privatisering van deze garantiestellingen. De gemeente is uitsluitend aansprakelijk voor de garanties tot en met 1994.

Via raadsvoorstellen staat de gemeente garant voor met name enkele sportfaciliteiten. Dit gebeurt veelal met Stichting Waarborgfonds Sport (SWS). Het gaat om een garantiebedrag per 31 december 2021 van € 511.000 (2020: € 549.000).

Waarborgfonds

Het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) zorgt via borging voor gunstige financiering van woningcorporaties, tegen zo laag mogelijke kosten. Het WSW helpt daarmee corporaties bij het bouwen en onderhouden van sociale huurwoningen.

De borgstelling door het WSW berust op een aantal samenhangende factoren:

• de zorgvuldige beoordeling van de kredietwaardigheid van de deelnemers,
• het eigen vermogen van het WSW,
• de verplichting van de deelnemende corporaties om het eigen vermogen van het WSW aan te vullen als het eigen vermogen onder een bepaalde waarde daalt en
• de achtervangovereenkomsten met het Rijk en de gemeenten, die renteloze leningen aan het WSW verstrekken als het WSW na de aanvullingen door de deelnemende corporaties nog onvoldoende eigen vermogen heeft om de problemen het hoofd te bieden.

Tot 1 augustus 2021 stonden het Rijk en de gemeenten elk voor 50% in de achtervang bij het WSW. De 50% van de gemeenten werd voor 25% verdeeld over alle gemeenten en 25% werd toegerekend aan 1 gemeente die in de leningovereenkomst staat vermeld.
Dit betekent dat wanneer een corporatie in financiële problemen geraakt, het WSW zorgt dat rente en aflossing van leningen doorgaat. Het WSW betaalt dit uit eigen kapitaal. Dat kapitaal kan worden aangevuld door obligo bij alle deelnemende corporaties op te halen. Pas wanneer dat onvoldoende is, komen het Rijk en de gemeenten als achtervanger in beeld om renteloze leningen te verstrekken. Het risico voor de achtervangers is overigens beperkt, tot nu toe heeft het WSW daar nooit een beroep op gedaan.

In nauwe samenwerking hebben WSW, VNG en BZK een nieuwe generieke standaard achtervangovereenkomst WSW/gemeente opgesteld. De VNG informeerde alle gemeenten hierover in een ledenbrief van 30 april 2021. Het voorstel is mede gebaseerd op een raadpleging die de VNG in juni 2020 onder gemeenten hield. Dit heeft onder andere geleid tot een gewijzigde verdeelsleutel die de gemeentelijke achtervangpositie anders verdeelt.
Op verzoek van de VNG wordt voor nieuwe leningen vanaf 1 augustus 2021 de verdeling van de tweede 25% achtervang veranderd. In plaats van 1 gemeente staan alle gemeenten in de achtervang waar een corporatie zogenoemd DAEB-bezit heeft (sociale woningbouw en maatschappelijk vastgoed), naar rato van de marktwaarde van dat bezit. Dit beoogt scheve verdelingen tussen gemeenten te voorkomen.

In totaliteit betreft het leningen met een omvang van € 330 miljoen (2020: € 360 miljoen). Het bedrag is als volgt verdeeld naar woningcorporaties:

Van de € 330 miljoen valt € 24 miljoen onder de nieuwe achtervangpositie vanaf 1 augustus 2021.

Nationale Hypotheek Garantie (NHG)

Bij (tijdelijke) liquiditeitstekorten van het Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW) is de gemeente samen met alle andere Nederlandse gemeenten en het Rijk de verplichting aangegaan renteloze leningen aan het waarborgfonds te verstrekken. Het Rijk neemt 50% van deze renteloze leningen voor zijn rekening. Gemeenten nemen gezamenlijk de andere 50% voor hun rekening. Bij aanspraken op de achtervang betaalt het WEW de leningen in betere tijden terug.

Op 15 april 2009 is tussen het Rijk en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) bestuurlijk afgesproken dat de achtervangfunctie van de gemeenten met ingang van 2011 zal worden beëindigd en volledig door het Rijk wordt overgenomen. Voor de tot deze ingangsdatum verstrekte garanties blijft de gemeente voor de helft achtervang evenals het Rijk, waarbij de gemeentelijke aanspraak plaatsvindt naar rato van de som van de nominale bedragen van de nog lopende leningen (50%) en de som van de verliesbedragen (50%).

Amstelveen staat bij opmaak van de rekening in totaal voor € 156 miljoen (2020: € 180 miljoen) garant.

Overige garanties

Kabels en leidingen

Voor het realiseren van woonprojecten e.d. kan het voor komen dat Amstelveen een garantie afgeeft dat in de toekomst grond wordt geleverd zonder kabels en leidingen.

Financiële verplichtingen voor toekomstige jaren die meer bedragen dan € 400.000 (voor inkoop- en huurcontracten)

In de raadsvergadering van 15 december 2021 is het raadsvoorstel “Normenkader voor de accountantscontrole van de jaarrekening 2021” vastgesteld.

Onderdeel van dit raadsbesluit vormt het beslispunt om in de toelichting op de balans financiële verplichtingen voor toekomstige jaren op te nemen die meer bedragen dan € 400.000 (voor inkoop- en huurcontracten). Via dit raadsvoorstel is de reikwijdte van artikel 53a BBV nader ingevuld, waarin gesproken wordt over “belangrijke financiële verplichtingen waaraan de gemeente voor toekomstige jaren is verbonden”. Er zijn geen huurcontracten die een verplichting hebben van meer dan € 400.000.

Het volume aan inkoopcontracten met een meerjarige verplichting bedraagt ongeveer € 116 miljoen. Het verschil ten opzichte van 2020 (volume € 27 miljoen) betreft vrijwel volledig het inkoopcontract voor jeugdhulp van afgerond € 80 miljoen.

Amstelveen en Aalsmeer hebben dit nu zelf aanbesteed gezien de wens qua inhoud en uitvoering. Dit verklaart waarom de meerjarige contractwaarde toeneemt. Voor de inkoop is een inkoopstrategie opgesteld. Daarbij is op basis van markt- en prijsontwikkelingen en ervaringen gekozen voor een bepaalde inhoud en wijze van contracteren. Er wordt in dat verband een Open house-constructie toegepast, waarbij aanbieders op bepaalde momenten kunnen instromen als zij voldoen aan de standaardvoorwaarden.

De contracten die onder de reikwijdte vallen van € 400.000 zijn de volgende (W=Werk, D= Dienst, L=Levering):